ปลาขวาน (อังกฤษ Deep Sea Hatchetfish) หรือที่เรียกสั้น ๆ ว่า “ปลาขวาน” มีชื่อที่มีความหมายตรงตัวว่า “ขวานด้ามเล็ก ๆ” เนื่องจากลักษณะของตัวของมันคล้ายกับขวานอย่างชัดเจน ลักษณะลำตัวของปลาขวานคล้ายกับใบมีดของขวานด้วย
ลักษณะ
ปลาขวานเป็นปลาในตระกูล Sternoptychidae ซึ่งเป็นปลาทะเลน้ำลึกที่มีสายพันธุ์มากกว่า 45 สายพันธุ์ แต่ละสายพันธุ์มีขนาดต่างกัน ส่วนปลาขวานที่ใหญ่ที่สุดมีความยาวประมาณ 12 เซนติเมตรเท่านั้น ส่วนสายพันธุ์ขนาดเล็กมักมีเกล็ดสีเงินละเอียด แต่บางสายพันธุ์อาจมีลำตัวสีน้ำตาลหรือสีเขียวเข้ม ปลาขวานมีดวงตาใหญ่ที่แหงนขึ้นด้านบน ซึ่งช่วยในการล่าเหยื่อที่ร่วงลงมาจากบน ดวงตามีความไวต่อแสงมากและสามารถแยกแยะระหว่างเงาและแสงมาจากด้านบนได้เป็นอย่างดี
ปลาขวานเป็นสัตว์ที่มีความพิเศษในการสร้างแสงด้วยตัวเองผ่านกระบวนการที่เรียกว่า “ไบโอลูมิเนสเซนส์” (Bioluminescence) หรือการเรืองแสงของสิ่งมีชีวิต มีอวัยวะพิเศษที่เรียกว่า “photophore” หรือ “เซลล์เรืองแสง” ที่สามารถผลิตสารเรืองแสงเหมือนหิ่งห้อย ปลาขวานสามารถปรับแสงในตัวเองได้ นักวิทยาศาสตร์เชื่อว่ากลไกนี้มีส่วนสำคัญในการหาคู่ แม้ว่าการผสมพันธุ์ของมันยังไม่เรียนรู้มากนัก ปัจจุบันยังไม่ทราบรายละเอียดเกี่ยวกับวงจรชีวิตของปลาขวานมากนัก แต่ถือว่ามีวงจรชีวิตที่สั้นไม่ถึง 1 ปี โดยในช่วงเวลากลางคืน มันจะอพยพไปยังบริเวณน้ำตื้นเพื่อหาอาหาร เช่น แพลงก์ตอนและปลาขนาดเล็ก ส่วนในช่วงกลางวัน มันจะว่ายกลับลงน้ำลึก ปลาขวานส่วนใหญ่พบในแถบน้ำเย็นที่มีความลึกระหว่าง 180 ถึง 1,370 เมตร
ปลาขวานทะเลลึก (Deep Sea Hatchetfish) ใช้ชีวิตในสภาพแวดล้อมทะเลลึกที่มืดมัว มีความพิเศษในการสร้างแสงของตัวเองผ่านไบโอลูมิเนสเซนส์ ที่ช่วยในการหาคู่และล่าเหยื่อในสภาพที่น้ำใต้ท้องทะเลลึกมีแสงน้อยมาก วงจรชีวิตของปลาขวานมีลักษณะอพยพระหว่างน้ำตื้นในช่วงกลางคืนเพื่อหาอาหารและกลับลงน้ำลึกในช่วงกลางวัน นักวิทยาศาสตร์ยังคงศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับพฤติกรรมและวงจรชีวิตของปลาขวานเพื่อเข้าใจมากขึ้นเกี่ยวกับสิ่งนี้ในอนาคต
ปลาขวานเป็นตัวอย่างที่น่าสนใจของชีววิทยาทะเลลึกและการปรับตัวของสัตว์ในสภาพแวดล้อมที่ท้าทาย การที่มันสามารถใช้แสงเรืองแสงเป็นเครื่องมือในการเลือกคู่และล่าอาหารในสภาพที่มืดมัวของทะเลลึกทำให้มันเป็นสิ่งที่น่าติดตามในการศึกษาและทดลองของนักวิทยาศาสตร์ทะเลลึกและนักอุตุนิยม
ติดตามสัตว์ทะเลเพิ่มเติม :: ปะการัง