โลมา เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่อยู่ในกลุ่ม Cetacea ภายใต้อันดับ Artiodactyla ซึ่งประกอบไปด้วยวาฬและโลมา โลมามีลักษณะคล้ายปลาแต่ไม่ใช่ปลา เพราะมีระบบเลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่มีรก โดยพบอยู่ในทะเล, น้ำจืด, และน้ำกร่อย มีครีบและหางเพื่อช่วยในการเคลื่อนที่ในน้ำ
โลมาจัดอยู่ในกลุ่ม Odontoceti ในฐานะสัตว์ที่มีฟัน โลมามีสัญชาตญาณที่ฉลาดและมีความเป็นมิตรต่อมนุษย์ มักช่วยชีวิตเรือแตกและมีพฤติกรรมที่เชื่อกันว่าเป็นการเล่นสนุก มีสัตว์โลมาอาจรวมกลุ่มกันในจำนวนมากถึงหลักพันตัว มีความเร็วในการว่ายน้ำประมาณ 55-58 กิโลเมตรต่อชั่วโมง โลมามีสมองขนาดใหญ่เทียบเท่ากับมนุษย์ และเป็นสัตว์ที่มีการรับรู้และการเรียนรู้ได้ดี
โดยเฉพาะโลมาปากขวดที่มีความเชี่ยวชาญในการใช้คลื่นเสียงในการสื่อสาร นอกจากนี้ โลมายังมีบทบาทในเทพปกรณัมกรีกเป็นเทพเจ้าแห่งมหาสมุทร Delphinus โดยมีตำนานว่าตัวเองเคยเป็นมนุษย์และถูกปล้นลูกเรือจนกลายเป็นโลมา คำว่า “โลมา” ในภาษาไทยมีรากฐานมาจากคำว่า “ลูมบาลูมบา” ในภาษามลายู และในภาษาอื่น ๆ
โลมามักถูกเปรียบเทียบกับหมูหรือปลาหมู โลมามีหูขนาดเล็กติดอยู่ด้านข้างหัว เพียงรูเดียว และมีความสามารถในการรับคลื่นเสียงใต้น้ำที่ยอดเยี่ยม ผิวโลมามีสีเทาเข้มที่บริเวณหลังและสีเกือบขาวที่ส่วนล่าง เพื่อการปรับสมดุลในน้ำ โลมาเป็นสัตว์ที่มีสติปัญญาสูงและมีความเรียนรู้ เป็นสัตว์ที่ช่วยชีวิตมนุษย์เมื่อเรือแตก
และมีพฤติกรรมการช่วยเหลือลูกโลมาที่เสียชีวิตโดยการดุนเอาศพขึ้นมาบนผิวน้ำ เป็นสัตว์ที่ถูกล่าเพื่อบริโภคในบางประเทศ เช่น ญี่ปุ่น โดยแต่ละชนิดของโลมาอาจมีลักษณะที่แตกต่างกันไป ในทางศัพท์วิทยาและเทพปกรณัม คำว่า “โลมา” เกี่ยวข้องกับเทพเจ้าแห่งมหาสมุทรในเทพปกรณัมกรีก และคำว่า “Dolphin” เป็นชื่อที่มาจากภาษากรีกโบราณ
โลมามีรูปร่างเพรียวยาวและคล้ายตอร์ปิโดหรือกระสวย บางชนิดมีปลายปากที่แหลมแต่บางชนิดมีส่วนหัวกลมมนคล้ายแตงโมหรือบาตรพระ หางของโลมาเป็นแบนและอยู่ในแนวนอนเพื่อช่วยในการพุ่งขึ้นและลงในน้ำ ผิวหนังของโลมาไม่มีเกล็ดและไม่มีเมือก อาจมีการแยกสีเป็นส่วนล่างและบนของลำตัวเพื่อปรับสมดุลแสงในน้ำ ส่วนใหญ่โลมามีสีเทาเข้มบริเวณหลังและสีเขียวหรือขาวบริเวณส่วนล่าง ที่บางสถานการณ์เป็นสีขาวเพื่อปรับสมดุลกับแสงแดดบนผิวน้ำ
อวัยวะต่าง ๆ ของโลมามีความแตกต่างจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทั่วไป จมูกของโลมาเป็นรูในตำแหน่งกลางกระหม่อม เพื่อช่วยในการหายใจและเข้าสู่น้ำโดยง่าย ท่อหายใจเชื่อมต่อไปยังปอดในตัว นอกจากนี้ โลมายังมีการรับรู้เสียงด้วยหูที่เล็กและมีประสิทธิภาพสูง สามารถรับคลื่นเสียงใต้น้ำได้ดีเพื่อใช้ในการสื่อสารกัน
ทั้งนี้เพราะโลมาเป็นสัตว์ที่ใช้เสียงคลื่นเพื่อสื่อสารกัน สามารถทำคลื่นเสียงที่มีคลื่นความถี่สูงได้ ผิวตาของโลมามีเปลือกตาปิดได้ และมีการปรับสภาพแวดล้อมเพื่อการมองเห็นในน้ำและบนผิวน้ำ ส่วนตาเมื่ออยู่ในน้ำอาจมีลักษณะประกาย ส่วนสมองของโลมามีขนาดใหญ่เทียบเท่ากับลำตัว และมีการแยกส่วนซีรีบรัมที่เป็นหน่วยความจำและการเรียนรู้ ส่วนที่มีการรับรู้กลิ่น การมองเห็น และการได้ยินอยู่ในสมองส่วนซีรีบรัม
โลมามีสมองที่มีความฉลาดเป็นพิเศษ ทำให้เป็นสัตว์ที่สามารถเรียนรู้งานและทักษะได้ดี โลมาปากขวดมีความชำนาญในการใช้คลื่นเสียงเป็นวิธีสื่อสาร โดยพวกเขาสามารถส่งเสียงเป็นคลื่นสั้นหรือยาวได้เพื่อสื่อความหมายต่าง ๆ กัน
ติดตามสัตว์ทะเลเพิ่มเติม :: ปลาน้ำลึก